Na diskusiji Prava trans* osoba u regiji, koja je bila organizovana povodom Međunarodnog dana ponosa, razgovarale smo sa Krisom, koordinatorom iz organizacije Gayten-LGBT. U okviru ove organizacije, Kris je osnovao i vodio prvu grupu, na Balkanu, samopodrške za trans* osobe. Svojim radom dobrinio je osnivanju sličnih programa za trans* osobe u regiji, a učestvovao je i u kreiranju prvog web sajta koji se bavi trans* tematikom u zemljama nekadašnje Jugoslavije (www.transserbia.org).
Lgbt-prava.ba: Gayten-LGBT je osnovan 2001. godine, koja je bila ideja vodilja osnivanja i da li se mijenjala tokom 12 godina postojanja?
K: Misija Gayten-LGBT je doprinos u stvaranju zakonske regulative i društvene klime usmerene ka otklanjanju svih oblika nasilja i diskriminacije prema LGBTIQ osobama. Vizija Gayten-LGBT je puna integracija, afirmacija i poštovanje LGBTIQ ljudskih prava, kulture i egzistencije u društvu. Ideja vodilja se nije menjala, radi se i dalje sa LGBTIQ osobama, kroz direktne aktivnosti i servise.
Lgbt-prava.ba: Koji su osnovni ciljevi vašeg rada?
K: Gayten-LGBT je prva sveuključujuća organizacija koja, pored lezbejki i gej muškaraca, okuplja i biseksualne, trans* osobe, kao i interseks, queer i heteroseksualne osobe, afirmišući njihova prava, potrebe, probleme, postojanje i kulturu.
Vrednosti na kojima počiva Gayten-LGBT podstiču LGBTIQ osobe i njihove heteroseksualne simpatizere da rade zajedno uz puno poštovanje i uvažavanje specifičnosti i razlika svake od ovih grupa i pojedinaca. Još jedna važna kategorija rada organizacije je RODNI IDENTITET i IZRAŽAVANJE, a ne samo seksualna orijentacija, kao i druge kategorije (starost, rasa, etničko poreklo, zdravstveno stanje, itd.), dok je rad organizacije zasnovan na principima queer i postfeminističke teorije.
Lgbt-prava.ba: Polje vašeg djelovanja je jako široko, između ostalog imate i SOS telefon i pravno odjeljenje. Možete li nam reći kada su počele ove dvije aktivnosti da se realizuju? Koliko često vam se javljaju LGBT osobe i traže pomoć? Na koji način rješavate slučajeve?
K: SOS telefon radi od 2006 godine u kontinuitetu, a pravna pomoć radi od 2007 godine. SOS telefon radi svaki radni dan, ali se radno vreme menjalo od kada je telefon formiran. Broj poziva zavisi od mnogo faktora, a učestaliji su u vreme organizovanja Dana ponosa. U poslednje vreme povećan je broj poziva trans* osoba koje traže pomoć. Naše pravnice pomažu prilikom upoznavanja osobe sa mogućnostima i upućuju na procesuiranje, ako je neophodno. Tu su takođe i predstavnici nezavisnih tela sa kojima redovno kontaktiramo i koji nas upućuju kako da reagujemo, ako dođe do diskriminacije.
Lgbt-prava.ba: Radite i na edukaciji LGB zajednice o pravima i potrebama trans* osoba. Da li postoji diskriminacija unutar same LGB zajednice trans* osoba?
K: Diskriminacija u okviru LGB zajednice postoji zbog nerazumevanja razlike u seksualnoj orijentaciji i identitetu, ali nije više toliko izražena zbog edukacije koju sprovodimo.
Lgbt-prava.ba: Koji su sve načini pružanja pomoći i podrške trans* osobama?
K: Gayten-LGBT ima prvu formiranu grupu samopodrške za trans* osobe, koja se pokazala kao jedan od najboljih vidova pružanja pomoći, sa različitim aktivnostima, LGBT SOS Telefon, psihološka i pravna pomoć, savetovanje, biblioteka, videoteka i sl.
Lgbt-prava.ba: Kakva je situacija u Srbiji kada je riječ o trans* pravima?
K: Trans* prava kao posebna kategorija prava ne postoje, ali se radi na formiranju pravne regulative koja bi regulisala razna pravna polja (ili kategorije prava) koja dotiču trans* osobe. Gayten-LGBT radi u saradnji sa LGBT organizacijama, ljudsko-pravaškim organizacijama i pravnim ekspertima na tom polju.
Jedan od glavnih pravnih problema do skoro je bilo pokrivanje procesa “promene pola” od strane zdravstvenog osiguranja. Zakon predviđa da državno osiguranje pokrije minimum 65% ukupnog procesa promene i stupio je na snagu 1.1.2012. godine.
Razgovarala Lejla Huremović
