Spisateljica Lamija Begagić za LGBT.ba napisala je recenziju knjige “Pristojan život” koja donosi zbirku lezbejskih priča, a objavljujemo je upravo u vrijeme kada je makedonska izdavačka kuća Templum najavila da će knjiga biti prevedena na makedonski, uz dodatak priča makedonskih autorica, te podršku Traduki mreže
Piše: Lamija Begagić
Pristojan život: lezbejske kratke priče sa prostorom Ex Yu, Dragoslava Barzut, prir., Labris, Beograd, 2012.
Zbirka Pristojan život okupila je 21 autoricu i njihove 42 priče. Niti izbor autorica, niti priča, nije, dakako, bio slučajan. Urednica zbornika, njegova priređivačica, ali i autorica dvije priče zastupljene u izboru, Dragoslava Barzut, u svom je predgovoru naglasila da je pitanje “Šta priču čini lezbejskom?” jedno od osnovnih pitanja na koje se odgovor morao dati prije pristupanja radu na knjizi. A odgovora je više i urednica ih nudi (barem) tri.
Lezbejska književnost, tako, može biti:
– književnost koja je nastala u procesu ponovnog otkrivanja pojedinih tekstova koji tematski pokrivaju (i razotkrivaju) emotivnu, erotsku i druge relacije između dve žene. Dakle, ona književnost kojom se danas bavi feministička, lezbejska i kvir teorija.
– književnost proizašla iz aktivističkog rada. U tom pogledu lezbejska književnost se doživljava kao svojevrstan upad u javni prostor, koja je revolucionarna, veoma angažovana. Aktivizam na svoj način proizvodi smisao teksta, lezbejsku istoriju, teme, žanrove i strukture književnosti koju su pisale lezbejke.
– književnost koja tematizuje lezbejske motive odnosno lezbejsku egzistenciju, a da nije presudan pol, rodni identitet, kao ni bilo koji drugi identitet osim spisateljskog. Pojedini autori/ke biraju za svoje junakinje lezbejke jer sagledavaju položaj LGBT populacije društveno, kulturno i politički važnim.
Sagledavanje položaja LGBT populacije jeste jedan naročito važan vid društvene angažiranosti pisaca i spisateljica, te je utoliko i ovakav zbornik važan, nužan i neophodan. Kako sam zbornik, tako i glas o njemu.
Rad na knjizi započet je još 2010. godine kada se među članicama Organizacije za lezbejska ljudska prava Labris javila želja da na jednom mjestu okupe priče različitih autorica na iste ili slične teme – isječke iz lezbejske stvarnosti. Do priča se prvo pokušalo doći putem konkursa raspisanog na siteu Balconn, međutim, zbog nezadovoljavajućeg odziva i kvaliteta pristiglih radova, mijenja se strategija i do priča se dolazi na zahtjev: moleći, tražeći i istražujući. Autorice su svoje radove rado ustupile i tako, polako, nastaje Pristojan život.
Zavirimo napokon među same korice, nakon ovog podužeg uvoda koji nam je pobliže približio okolnosti pod kojima je knjiga nastajala.
Mima Simić, Olja Savičević Ivančević, Šejla Šehabović, Nora Verde, Lejla Kalamujić, Lana Bastašić – samo su neka od književnih imena sa jugoslovenskih prostora čije su se priče našle u knjizi. Generacijski, radi se o spisateljicama rođenim sedamdesetih i osamdesetih godina prošlog stoljeća. Žanrovski i poetički, autorice se prilično razlikuju: od dramaturginja, scenaristica, preko pjesnikinja sa izletima u prozu, muzičarki, scenskih performerki, do aktivistica koje su, poput junakinja odlične priče Mladež Vesne Lemaić koja otvara zbirku, ostavljale kosti na barikadama, u pravednoj borbi za pristojan život.
Junakinje i pripovjedačice se, poput i njihovih autorica, nalaze u bezbroj različitih situacija, mlado i ludo se vole po sobama, predgrađima, klubovima, prolijevaju krv po ulicama jer drugi ne vole što se one vole, vode svoje rovovske bitke, gube bitke za prihvaćanje okoline, nasilnih stričeva i zabrinutih majki, pobjeđuju u bitkama za prihvaćanje sebe. Ponekad ostare, sahrane supruga nakon godina pristojnog braka i ono što ih još drži živim je sjećanje na neku nju koju su voljele jednom… Ponekad je, ma koliko je to teško vjerovati, samo dvoje ljudi u odnosu, a odnosi su teški kao crna zemlja, u odnosima ponekad šutiš, gutaš, bježiš, padaš, ustaješ…
Priče su to o nama, bez obzira na svu silu naših identiteta. I knjiga je to o nama, jer ko se nikada nije našao u nekoj od mnogobrojnih situacija iz kojih su se žive i zdrave, okrznute jednim iskustvom, izvukle junakinje ovih priča, taj teško da je živio.
Stoga je Pristojan život obavezan sastojak svake pristojne biblioteke na Balkanu.
