Priredila: Redakcija
Izvor: Da se zna! i GayEcho
Prva krivična presuda u Srbiji u kojoj je motiv mržnje uzet u obzir prilikom odmjeravanja kazne odnosi se na slučaj oca koji je vršio nasilje prema sinu i supruzi zbog predrasuda prema LGBT populaciji kojoj pripada i njegov sin. Na osnovu optužnog prijedloga Prvog osnovnog tužilaštva u Beogradu, koje je uspjelo da dokaže pred sudom da je krivično djelo izvršeno iz mržnje i predrasuda prema LGBT osobama, otac nasilnik je osuđen na uslovnu kaznu zatvora od godinu dana sa rokom provjere od tri godine.
Istom presudom izrečena mu je i zabrana prilaska žrtvama, sinu i supruzi, kazali su za Tanjug u Prvom osnovnom tužilaštvu i istakli da je u pitanju pravosnažna presuda. “Tužilaštvo je dokazalo da je navedeno krivično djelo optuženi izvršio iz mržnje prema svom sinu zbog njegove seksualne orijentacije, te da je nasilje koje je preduzimao prema sinu i supruzi učinjeno iz predrasuda i mržnje prema grupi kojoj njegov sin pripada”, rečeno je Tanjugu u tom tužilaštvu.
Tokom istrage i pred sudom utvrđeni su diskriminatorni motivi zbog čega je tužilaštvo u završnoj riječi predložilo strože kažnjavanje optuženog. Tužilaštvo je tokom krivičnog postupka zauzelo stav da je takvo ponašanje optuženog društveno neprihvatljivo i da ima posljedice ne samo u odnosu na žrtvu, već i na grupu kojoj žrtva pripada.
“Ovim stavom tužilaštvo je iskazalo da je kod normiranja zločina iz mržnje i primjene člana 54a Krivičnog zakonika izražena i preventivna uloga, a ne samo strože kažnjavanje”, kažu u tužilaštvu i dodaju de je time poslana jasna poruka da tužilaštvo ne gleda blagonaklono da bilo ko ugrožava žrtvu zbog njene pripadnosti određenoj društvenoj grupi prema kojoj ima predrasude i osjeća mržnju.
“Zločin iz mržnje” uveden je u krivično zakonodavstvo Srbije 24. decembra 2012. godine, u članu 54a, kao posebna okolnost za odmjeravanje kazne za krivično delo učinjeno iz mržnje. Ovom odredbom propisano je da „ako je krivično djelo učinjeno iz mržnje zbog pripadnosti rasi i vjeroispovijesti, nacionalne ili etničke pripadnosti, spola, seksualne orijentacije ili rodnog identiteta drugog lica, tu okolnost sud će cijeniti kao otežavajuću okolnost, osim ako ona nije propisana kao obilježje krivičnog djela”.
Kako su za Tanjug rekli u tužilaštvu, iako je prošlo više od pet godina od donošenja ovog zakona, praksa ukazuje na određene nejasnoće važećeg zakonskog rješenja, koje otežava adekvatnu primjenu člana 54a Krivičnog zakonika.
Zbog toga je Republičko javno tužilaštvo u saradnji sa Misijom OEBS u Srbiji izradilo „Smjernice za krivično gonjenje zločina iz mržnje”, da bi se javnim tužiocima ukazalo na značaj normiranja zločina iz mržnje, kao i na njihovu dužnost da sprovedu efikasnu istragu u otkrivanju i krivičnom gonjenju učinilaca ovih krivičnih djela, u skladu sa međunarodnim standardima, ističu u tužilaštvu.
U tužilaštvu pojašnjavaju da efikasno krivično gonjenje učinilaca krivičnih djela učinjenih iz mržnje pretpostavlja otkrivanje mržnje kao pobude za izvršenje krivičnog djela u što ranijoj fazi. Javni tužilac treba da prikupi i u optužnom aktu predloži sve dokaze na osnovu kojih se utvrđuje da je krivično djelo učinjeno iz mržnje, dok sudovi prilikom odmjeravanja kazne u ovakvim slučajevima, pored okolnosti iz člana 54. Krivičnog zakonika, mržnju kao pobudu za izvršenje krivičnog djela treba obavezno da cijene kao otežavajuću okolnost.
Osim toga, javni tužilac treba da u činjenični opis djela u optužnom aktu unese i okolnosti iz kojih proizilazi da je konkretno krivično djelo učinjeno iz mržnje u smislu člana 54a Krivičnog zakonika.
Udruženje “Da se zna!” pozdravilo je presudu u kojoj je uzeta u obzir obavezna otežavajuća okolnost za krivična djela motivisana mržnjom zbog istopolne seksualne orijentacije. “Ovo je prvi put da se sud u Srbiji pozvao na član 54a Krivičnog zakonika, iako je ova otežavajuća okolnost obavezujuća skoro šest godina. Okrivljeni je uslovno osuđen na kaznu zatvora u trajanju od jedne godine, koja će se izvršiti samo ukoliko okrivljeni u naredne tri godine izvrši neko novo krivično djelo. Istovremeno, izražavamo žaljenje zbog blage kaznene politike suda, kao i zbog toga što se Prvo osnovno javno tužilaštvo u Beogradu, istovremeno sa okrivljenim, odreklo prava na žalbu, uslijed čega je u presudi izostavljeno obrazloženje”, saopćilo je udruženje “Da se zna!”.
Prvi osnovni sud u Beogradu doneo je pravosnažnu presudu kojom je okrivljeni Z.Š. proglašen krivim za “ugrožavanje spokojstva i telesnog integriteta članova svoje porodice”. Naime, nakon što je saznao za istopolnu seksualnu orijentaciju svog sina, Z.Š. ga je napao i prijetio mu da će ga “sravniti sa zemljom”, nakon čega je uslijedilo više fizičkih napada (uključujući i lake tjelesne povrede hladnim oružjem) i niz verbalnih prijetnji koje su se dešavale u kontinuitetu, saopćilo je “Da se zna!”. Slučaj je vodio YUKOM – Komitet pravnika za ljudska prava.
“Da se zna!” nastavlja dokumentovati zločine iz mržnje zbog stvarne i/ili pretpostavljene seksualne orijentacije i/ili rodnog identiteta i podržavati LGBT+ osobe koje su pretrpjele nasilje kroz pravnu i psihološku pomoć. Također su podsjetili da je Srbija u procesu pristupnih pregovora sa Evropskom unijom još 2016. godine usvojila Akcioni plan za Poglavlje 23 kojom se obavezala na brojne korjenite promjene u zakonodavstvu, a da se među preporukama u Akcionom planu nalazi i adekvatno bavljenje zločinom iz mržnje i intenzivirani rad na podizanju svijesti svih relevantnih aktera unutar sistema krivičnog pravosuđa o značaju krivičnog gonjenja učinilaca djela motivisanih mržnjom.
