Grobninica (mastaba) Khnumhotepa i Niankhkhnuma otkrivena je 1964. godine u okviru Sakkara nekropole u Egiptu. Otkrio ju je egiptolog Ahmed Moussa tokom iskopavanja prilaza piramidi faraona Unasa. Sama grobnica datirana je oko 2400. god. P.N.E. , dakle u period Starog kraljevstva.
Khnumhotep i Niankhkhnum nose titule manikera faraona i nadzornika manikera kraljevske palače. Danas ova titula možda zvuci smiješno, no treba uzeti u obzir da u to doba samo rijetke osobe od izuzetnog povjerenja su imale privilegiju prići faraonu, a kamoli dotaknuti ga. Oni su, kako se navodi na zidovima grobnice, kraljevski povjerenici.
Šta je to što ovu grobnicu izdvaja od ostalih? Grobninica Khnumhotepa i Niankhkhnuma je jedina u okviru Sakkara nekropole koja sadrži prikaze dvojice muškaraca u zagrljaju kako se drže za ruke – najintimnijoj pozi koju dozvoljava staroegipatska umjetnost, koja je inače rezervisana za prikaz supružnika. Ovaj prikaz se ponavlja četiri puta. U ulaznom hodniku, unutrašnjoj komori, žrtvenoj odaji i lažnim vratima. Čak i njihova imena ukazuju na njihovu bliskost. Kombinirana zajedno čine izraz “zajedno u životu i smrti”.
I Khnumhotep i Niankhkhnum su bili oženjeni i imali su djecu. Međutim, predstavljanje obojice muškaraca sa njihovim suprugama ne sadrži onu dozu intimnosti koja se očekuje. Ta intimnost je bila rezervisana samo za Khnumhotepa i Niankhkhnuma.
Nažalost, sama grobnica ne daje decidan odgovor o prirodi njihovog odnosa. Većina stručne literature o njima govori kao braći, blizancima. No, kada se prikazi intimnih scena u grobnici usporede sa načinom predstavljanja supružnika u strogo pravilima određenoj umjetnosti Starog kraljevstva, istospolna ljubav se mora uzeti u obzir kao jedno od objašnjenja. Njihova predstava je jedinstvena i odstupa od normi karakterističnih za umjetnost ovog perioda.
Više o ovoj temi potražite u slijedećim tekstovima: Greg Reeder, Same-sex desire, conjugal constructs, and the tomb of Niankhkhnum and Khnumhotep, World Archaeology, Volume 32, Issue 2, 2000. god, str. 193-208; Evidence of gay relationships exists as early as 2400 B.C., The Dallas Morning News, 1998. god; R. B. Parkinson, Homosexual desire and Middle Kingdom literature, The Journal of Egyptian Archaeology, Volume 81, 1995. god., str. 57-76; G. Robins, Ancient Egyptian sexuality, Discussions in Egyptology, Volume 11, 1988. god., str. 61-72.
Piše: Amela Dedić
