Izvor: Radio Slobodna Evropa
Jedinstveni Zakon o rodnom identitetu za Srbiju predlažu predstavnici organizacije Gayten LGBT, uvjereni da nedavne zakonske izmjene koje im omogućavaju formalnu promjenu imena u matičnim knjigama, koja bi pratila promjenu spola, nisu dovoljne za suštinsku promjenu njihovog položaja u društvu. Oni navode da su izloženi svakodnevnoj agresiji, a također osporavaju i kvalifikovanost stručnjaka koji se bave njihovim fizičkim i psihičkim zdravljem.
“Ja sam od malena svakodnevno trpila prijetnje klanjem, silovanjem”, kaže Agata/Milan Đurić, osnivačica organizacije Gayten LGBT, na tribini o položaju transrodnih osoba u Srbiji, održanoj u srijedu u Medija centru u Beogradu, u organizaciji portala Peščanik.
“I ne samo prijetnje nego je to bilo i realizovano, najgnusnijim oblicima mentalnog, verbalnog, seksualnog i fizičkog zlostavljanja”, kaže Đurić.
Iako se na prvi pogled čini da je položaj transrodnih osoba u Srbiji olakšan 1. januara ove godine kada je usvojena izmjena Zakona o matičnim knjigama, to u praksi uopšte nije tako, navode učesnici skupa.
Usvojena regulativa stupila je na snagu 1. februara, a omogućila je da transrodna osoba može da se upiše u matičnu knjigu rođenih samo na osnovu potvrde zdravstvene ustanove da je prošla psihološko vještačenje i godinu dana hormonske terapije prepisane od strane endokrinologa, dok sama hirurška intervencija prilagođavanja spola, odnosno sterilizacija, više nije uslov za promjenu identiteta.
Međutim, cijela procedura izdavanja dokumenata neophodnih za promjenu oznake spola u matičnoj knjizi rođenih zavisi od dobre volje ljekara, čija je etičnost diskutabilna, uvjerena je doktorka Jelena Simić, profesorka medicinskog prava.
“Nažalost, moram da kažem da je etika tih naših vrhunskih stručnjaka u ovom slučaju zakazala, zato što ni na koji način nisu pomogli da se poboljša položaj transrodnih osoba. Upravo su naši psihijatri i endokrinolozi ti koji koče postupak dobijanja tog pravnog priznanja transrodnih osoba. Postoji jedna vrsta monopola ljekara koji se bave ovom temom”, kaže ona.
Pri tome, na čitavoj teritoriji Srbije postoji samo jedan endokrinolog specijalizovan za davanje hormona transrodnim osobama, a neke od tih osoba i ne žele da prolaze kroz hormonske terapije dok druge zbog određenih stečenih bolesti to ne smiju, izjavio je Saša Lazić, član pravnog tima Gayten LGBT.
Prema njegovim riječima, ali i da bi dotle došle, transrodne osobe prvo moraju da prođu psihološko vještačenje, što otvara novi krug problema.
“Prođu godine života dok psihijatar da saglasnost za hormone, često se dešava da trans osobe same krenu da uzimaju hormone, taj fenomen se na engleskom zove ‘gate keeping’ i znači da neko stalno odlaže proces, neko ko ima moć nad životom trans osoba, u ovom slučaju psihijatar”, navodi Lazić.
Mišljenje sagovornika tribine je da je umjesto izmjena pojedinačnih zakona, Srbiji potrebno da ima jedan jedinstven Zakon o rodnom identitetu, čiji prijedlog je priredila organizacija Gayten LGBT i izložila ga na svojoj internet stranici.
U Srbiji se od 2011. godine spol mijenja o trošku zdravstvenog osiguranja. Prema nekim procjenama, u Srbiji ima preko 20.000 transrodnih osoba, a godišnje spol promijeni (tijelo prilagodi rodnom identitetu) pet do osam osoba. Do sada je kroz ovu proceduru u Srbiji prošlo oko 300 do 400 ljudi, stoji na internet portalu Transserbia.org.
