Dokumentacija biseksualnosti u filmskoj umjetnosti, za razliku od dokumentacije lezbejki i gejeva, je dosta neistražena. Razlog tomu je i sama percepcija biseksualnosti historičara fimske umjetnosti i filmaša, jer dok jedni smatraju da je biseksualnost posredovana i prihvatljiva reprezentacija homoseksualnosti, drugi omalovažavaju biskesualne osobe ili ih smatraju izdajnicima gej i lezbejske zajednice ili kao manijake, ubojice, osobe rastrgane između dva svijeta sklone samoubojstvu i devijantnom ponašanju.
Prvi dokumentarni nastupi biseksualnih likova u filmovima zabilježeni su 1914. godine, i to u američkoj kinematografiji filmom Sidney Drewa A Florida Enchantment, te u njemačkoj kinematografiji filmom Zapatas Bande. Ovi rani nijemi filmovi nisu bili opterećeni otvorenom cenzurom, i filmaši su bili slobodni da predstavljaju seksualnost njihovih likova i njihovih života unutar ograničenja u društvenim običajima ovog razdoblja. Ipak seksualnost likova je češće podrazumijevana nego što je ona sigurno određena.
Oko 1915. godine Holywood se pretvara u filmsku industrijsku prijestolnicu svijeta, a uz ovu novu industriju se vezala i masovna ozloglašenost i neobuzdana razuzdanost, posebno korištenje droga i promiskuitetnog seksa među zaposlenicima_cama, a pogotovo izvođačima_cama. Na osnovu ovoga odlučeno je da se to što prije regulira, prije nego što to vanjski cenzori učine, pa je grupa filmaša i producenata angažirala Willa Haysa, bivšeg ministra pošte, za izradu niza uputa koje su 1943. godine postale Propisi Motion Picture Production ili Haysovi propisi, a kojima je zabranjeno eksplicitno predstavljanje homoseksualnosti i biseksualnosti u američkim filmovima. Riječi kao što su gej, homoseksualnost i biseksualnost nisu mogle da budu ni izgovorene, dok se praktički biseksualni likova ne pojavljuju u američkim filmovima u periodu od 1930. do 1940. godine. Nedostatak predstavljanja biseksualnosti u filmovima su možda poticali popularno vjerovanje da biseksualnost nije ni postojala, međutim s vremenom su odvažni filmaši počeli objavljivati fimove nepridržavajući se Haysovih propisa, što je dovelo do njihovog nestanka u 60-im godinama 20. stoljeća. Propast Haysovih propisa se nije mogao odmah pretvoriti u pozitivan prikaz o homoseksualnim i biseksualnim osobama.
1968. godine zabilježen je uspjeh The Foxa, filma u kojem biseksualni ženski lik Ellen na kraju bira muškarca, a ne svoju ljubavnicu, koju na kraju ubija muškarac Paul.
U filmu Johna Schlesingera iz 1971. godine Sunday Bloody Sunday, gej muškarac i strejt žena dijele biseksulnog partnera koji je predstavljen kao slobodnjak jer se nije odlučio ni za homoseksualnost ni za heteroseksualnost.
Dog Day Afternoon (1975.) Sidneyja Lumeta je primjetan izuzetak od ovih tema, a koji je zasnovan na istinitom događaju. Film prikazuje Sonnyja (Al Pacino), oženjenog čovjeka koji ima djecu, ali koji je zaljubljen u Leona, njegovog predoperativnog trans ljubavnika (Chris Sarandon). Sonny pljačka banku kako bi mogao da plati za Leonovu operaciju. Film prikazuje posebnu situaciju bez pretjerivanja i histerije. Međutim, te iste godine, pretjerivanje i hiterija su kulminirali u kultnom kemp klasiku The Rocky – Horror Picture Show, u kojem lik dr. Franka N-Furtera (Tim Curry), transeksualaca koji zadovoljava Brada i Janet, tek vjenčani par kojeg igraju Barry Bostwick i Susan Sarandon.
Pored toga pojavljuju se i scenariji u kojima vjenčane osobe sa biseksualnom prošlošću otkrivaju da ili on ili ona odlaze sa istospolnim partnerom. Držeći se ove formule, film Making Love (1982.) je prvi mainstream holivudski film koji je namijenjen za javno obraćanje biseksualnih likova bez ocrnjivanja, u kojem suprug Michael Ontkean ostavlja suprugu Kate Jackson, zbog drugog muškarca, kojeg glumi Harry Hamlin. Iako film nije postigao komercijalni uspjeh, to je bio prijelomni događaj u Hollywoodu prikazom biseksualne osobe kao običnog, složenog ljudskog bića.
U drugom filmskom ostvarenju, gej muškarac ili lezbejka je ostavila biseksualnu ljubavnicu koja je težila ka heteroseksualnom odnosu. U filmu Personal Best iz 1982. godine lik Mariel Hemingway budi svoju seksualnost pored Patrice Donnelly, ali na kraju se smiruje uz svog trenera Scotta Glenna.
Jedan od poznatijih filmova u kojem se pojavljuju biseksualni likovi jest Basic Instict iz 1982. godine, u kojem Sharon Stone igra ulogu biseksualke, zavodnice i ubojice. Ovaj film su gej, lezbejska i biseksualna zajednica bojkotirale zbog stalnog predstavljanja LGBT osoba kao kriminalaca.
Kao što su lezbejke i gejevi uvijek predstavljani kao kriminalci, nemoralne osobe i osobe sklone drogama, biseksualci_ke su predstavljani_e kao osobe koje ne mogu da se obavežu, ili kao izadajnici_e koji_e uvijek iznevjere svoju ili svog homo ili hetero partnera_icu, ili u krajnjem slučaju svu LGBT zajednicu.
Takav je i lik biseksualca Wadea, koje igra Robert Redford u filmu Inside Daisy Clover. Film u kojem je na zahtjev samog glumca seksualna orijentacija glavnog lika promjenjena iz homoseksualca u biseksualca, kako bi ga sam glumac mogao igrati – kao osobu koja igra za sve moguće timove – muškarce, žene, djecu, pse, mačke, sve – sve što će mu hraniti ego. Očigledna je namjera glavnog glumca da biseksualnost predstavi kao nešto nemoralno i sebično.
Nezaobilazan film koji je promovirao biseksualnosti jest onaj iz 1983. godine, romantični horror Hunger, u kojem glavne uloge igraju neki od najpoznatijih glumaca_ica tog vremena kao što su Catherine Deneuve, David Bowie, Susan Sarandon, a priča govori o ljubavnom trokutu vampirskog para i doktorice. Radnja se vrti oko staroegipatske vampirice Miriam i njenog mlađeg ljubavnika Johna, kojem se javljaju problemi sa spavanjem i ubrzano počinje da stari. Miriam i John se obraćaju za pomoć doktorici Sarah, koju Miriam kasnije zavodi i pretvara je u vampiricu kao i sve svoje dosadašnje ljubavnike_ce. Sarah ubrzo primjećuje promjene na sebi, te ih pokušava iskorijeniti uz pomoć svog momka Toma, kojeg naposljetku ubija. Svjesna da je pod Miriaminim uticajem, a vođena grižnjom savjesti, Sarah otkriva način da uništi Miriam.
Iako je urađen veliki pomak pri predstavljanju biseksualnosti u filmu, i 90-ih godina 20. stoljeća ova tema još uvijek se smatrala tabuom. Film Henry and June (1990.) u kojem je prikazana veza između dvije biseksualne žene je bio prvi film koji je dobio NC-17 rejting od Američke Filmske Asocijacije (MPAA), dok sa druge strane, film Wild Things koji je snimljen osam godina poslije, a koji također prikazuje vezu između glavnih ženskih karaktera, nije dobio taj rejting, međutim film je prikazao heteroseksualnu lezbejsku fantaziju koja nema nikakvu ili ima tek malu sličnost sa stvarnom lezbejskom vezom.
Film nezavisne produkcije iz 1994. godine Go Fish, jedan od najuspešnijih argumentiranih i najznačajnijih lezbejskih filmova, uključuje i otvoreno biseksualni lik, Dariu, koja spava sa muškarcima i prolazi kroz umišljenu inkviziciju koju su joj nametnule njene lezbejske prijateljice koje to ne odobravaju i žele da glasaju za njeno isključenje iz sestrinstva.
Ozbiljnija i stvarnija slika data je u filmu Bound (1996.), braće Wachowski, u kome djevojka mafije, Jennifer Tilly, napušta svog dečka, gangstera, zbog buč lezbejke Gine Gershon, i nikada se ne osvrće nazad.
Godinu dana nakon toga u još jednom filmu imenom Chasing Amy (1997.), režiser Kevin Smith daje prostor biseksualnosti. Lik Alyssa je otvorena lezbejka sve dok se ne zaljubi u muškarca s kojim započinje vezu, ali se na kraju ipak vraća svojoj prvobitnoj orijentaciji.
Pojavom biseksualnih likova u filmu i prikazom biseksualnosti, počinju i glasine o biseksualnosti nekih glumaca, od Jamed Deana, Cary Granta i Tom Cruisa, mada je samo nekoliko glumaca_ica otvoreno priznalo svoju biseksualnost, a među njima su Dawid Bowie, Madonna, Anne Heche, Lauren Adams…
Javnost je najviše zaintrigirao slučaj Julie Roberts, i njenog lika u filmu My Best Friends‘s Wedding (1997.), koji počinje interpretacijom pjesme Wishin‘ and Hopin‘ Dusty Springfield, u izvedbi biseksualne pjevačice Ani DiFranco. U filmu se također pojavljuje i biseksualni glumac Rupert Everett, koji je privukao pažnju na sebe kao predvidljivo simpatičan i interesantan gej dodatak vodećoj glumici, Julie Roberts.
Biseksualnost na filmu, odvojena od gej i lezbejskih predstavljanja, se pojavila kao veoma značajan žanr sama po sebi, stvarajući pritome poseban festival biseksualnog filma u San Francisku.
Više o pojavi biseksualnosti u filmu, kao i novije filmske uratke s ovom temom možete pronaći na web stranicama.
http://www.glbtq.com/arts/bisex_film.html;
http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_media_portrayals_of_bisexuality.
Piše Emina Velagić
